Ambachtelijk vlechtwerk

Met enige regelmaat wordt mij gevraagd om een stoel of bank van een nieuwe rieten mat te voorzien. Het vlechten van een rieten mat is werk voor specialisten. Daarom werk ik samen met bedrijven die dit nog op de ambachtelijke (handmatige) manier doen. Dit geeft het mooiste en meest duurzame resultaat. Ik verhelp eventuele constructieve schade of schade aan de afwerking in mijn eigen atelier. Het meubel gaat voor het matten dus ‘uit logeren’. Ik coördineer het transport en de planning, zodat je daar geen omkijken naar hebt.

 

Biezen

Het vlechten van biezen is een eeuwenoud ambacht. In Genemuiden werden al in de 16e eeuw biezen gekweekt en geoogst om matten te maken. Ook nu nog worden er in dit gebied biezen gekweekt evenals in Dronten en Makkum. De bies is een sterke, buigzame rietsoort die zeer duurzaam is. De meest gebruikte biezen zijn de zoet- en zoutwater bies.  De zoutwater bies (ook wel zeebies) groeit in 10 promille zoutgehalte. Deze biezen zijn geler van kleur en daarom worden zij vaak gebruikt voor het matten van antieke meubels.

 

 

Techniek

Een mat wordt gemaakt door 2 of 3 biezen strak in elkaar te draaien in koorden van gelijke dikte. Om te voorkomen dat de stengels breken tijdens het in elkaar draaien worden ze vooraf nat gemaakt. Met het koord wordt een strak vlechtwerk gemaakt. De koorden liggen dicht naast elkaar en vormen daardoor een gesloten oppervlak met veel draagvermogen. De koorden liggen meestal verdeeld in vier kwarten.

 

Onderhoud

Van een biezen mat heb je jarenlang plezier en ze vragen weinig onderhoud. Droog afstoffen en reinigen als het nodig is met een klamme doek (alleen water).  Om te voorkomen dat biezen op den duur uitdrogen, kun je ze het beste één keer per jaar besproeien met een plantenspuit (alleen water). Haal de zitting uit de stoel of dek het omliggende hout af om beschadiging aan de afwerking van de stoel te voorkomen. Of droog het omliggende hout direct af.

 

 

Rotan

Een ander materiaal is rotan. In Nederland (Noordwolde) wordt de rotan al beschreven in de 13e eeuw. De rotanindustrie is ontstaan rond 1825. Het is een vlechttechniek (ook wel webbing genoemd) voor stoelen en andere meubels, waarbij er een open structuur volgens een bepaald patroon ontstaat. Dit kan een zitting van stoel of bank zijn, maar ook een rug- of armleuning kunnen met webbing dichtgemaakt worden.

Rotan is een materiaal dat afkomstig is van de rotanpalm (Calamus rotang), een klimplant die voornamelijk op Java en Borneo en andere streken van Azië en Afrika groeit. Van de geoogste stengels worden door vlechttechnieken onder meer manden en meubels gemaakt.
De hardere buitenlaag, de schors van de rotanstengels, snijdt men in verschillende breedtematen om wikkelingen, bindingen en vlechtwerk mee te maken. De bekende gaatjesmatten met honingraatprofiel zijn gemaakt uit rotanband.

 

 

Techniek

Voor het vlechtwerk wordt gebruik gemaakt van dunne strookjes rotan die door bestaande gaatjes in het stoelframe gevlochten worden. Net als bij de biezen wordt het rotan ook bevochtigd om het vlechten te vergemakkelijken. Door het verweven van dun vlechtband ontstaat een decoratief motief. Het rotan wordt rondom met kleine pennen vastgezet. Handgevlochten webbing herken je aan het doorlussen aan de onderkant van het meubel. Er zijn ook machinaal gemaakte webbing matten. Het is minder arbeidsintensief en de kosten zijn daardoor minder hoog. De kwaliteit is minder duurzaam dan de handgevlochten mat.

 

Kleuren van de mat

Een nieuwe rotan mat is van origine vrij licht van kleur. Het materiaal wordt in de loop van de tijd vanzelf wat donkerder onder invloed van licht en gebruik.  Vaak kleur ik het vlechtwerk als hij bij de matter vandaan komt iets donkerder. Dit komt de look en feel van het meubel ten goede. Het meubel krijgt zijn patina. Voor wie de webbing licht wil houden, adviseer ik het meubel niet in het directe zonlicht te plaatsen.

 

Onderhoud

Webbing vraagt weinig onderhoud. Droog afstoffen en af en toe reinigen met een klamme doek (alleen water). De webbing zittingen rekken na verloop van tijd iets uit om de spanning als er iemand op zit op te vangen. Je kunt spankracht herstellen door de webbing met warm water en een spons iets nat te maken aan de onder/achterkant van het rotanriet. Daarna niet meer op gaan zitten en ongeveer twaalf uur laten drogen.

 

Samenwerking

Patine werkt onder meer samen met Brink uit Edam, één van de bedrijven die het vlechten nog op de ambachtelijke manier uitvoert. Ik dank hen voor de hulp bij het schrijven van dit artikel.